Omgaan met pijn, hoe doe je dat. Duidelijk is dat pijn meer is dan iets lichamelijks. Het heeft ook invloed op je emoties en hoe je je voelt. Drs. Sannine Buma is pijnspecialist in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis. Zij helpt mensen met kanker of klachten na kanker om beter met pijn om te gaan.
Wat doet een pijnspecialist?
Sannine werkt in een team met verschillende zorgverleners. Samen helpen ze mensen met pijn die komt door kanker of door de behandeling ervan. Ze maakt voor iedereen een persoonlijk plan. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit pijnstillers, een zenuwblokkade of andere vormen van ondersteuning.
“Vroeger dacht men dat pijn vooral door lichamelijke schade kwam. Maar dat is niet altijd zo. Sommige mensen hebben langdurige pijn zonder dat er iets ‘kapot’ is in het lichaam. Dan is er meer nodig dan alleen een lichamelijke behandeling. We kijken ook naar wat angst, stress of eerdere ervaringen met pijn doen met iemands gevoel.”
Pijn is iets persoonlijks
Je kunt dit uitleggen met het pijnmodel van Loeser. Dit model is in de jaren 80 bedacht door neurochirurg John Loeser. Hij liet zien dat pijn niet alleen in het lichaam zit, maar op meerdere manieren invloed heeft op een mens.
In het midden van het model staat de lichamelijke pijnprikkel. Dat noemen we nociceptie. Dit is de pijn die bijvoorbeeld komt door een tumor of door uitzaaiingen in het lichaam. Hier gaat het echt om de lichamelijke oorzaak van de pijn.
Daaromheen ligt de cirkel van de pijngewaarwording. Dat is het moment waarop je de pijn voelt en je hersenen het signaal krijgen dat er iets pijn doet.
De derde laag is de pijnbeleving. Dat is de manier waarop iemand pijn ervaart. Dit is voor iedereen anders. Je gevoel bij pijn wordt namelijk beïnvloed door dingen zoals je stemming, hoe je denkt, je sociale situatie en zelfs je levensvragen of geloof.
De buitenste laag is het pijngedrag. Dat gaat over hoe iemand omgaat met pijn. Bijvoorbeeld: trek je je terug, word je boos, of praat je erover? Hoe je je gedraagt bij pijn kan te maken hebben met eerdere ervaringen, trauma, hoe je bent opgevoed of de cultuur waarin je leeft.
Ook angst en stress spelen vaak een grote rol bij pijn. Veel mensen met kanker hebben hiermee te maken.
Gebruik van pijnmedicatie
Soms zijn zware pijnstillers nodig, zoals bij ernstige pijn door kanker. Sannine legt uit dat het lichaam daaraan kan wennen. Dit heet gewenning. Dat is anders dan verslaving. Toch is het belangrijk om pijnstillers zo kort mogelijk te gebruiken. Samen met de arts kun je bespreken wanneer je kunt minderen of overstappen op een ander middel. Er zijn ook andere manieren om pijn te verminderen, zoals bestraling of een zenuwblokkade.
Blijf praten over je pijn
Mensen vinden het soms lastig om over hun pijn te praten. Bijvoorbeeld omdat ze hebben geleerd om niet snel te klagen. Toch is het belangrijk om op tijd aan te geven wat je voelt. De pijnscore zegt niet alles. Wat voor de een draaglijk is, kan voor de ander te veel zijn.
Chronische pijn
Bij mensen met langdurige pijnklachten zonder duidelijke oorzaak is vaak iets misgegaan in het zenuwstelsel. Het brein kan een soort fout signaal blijven geven. Gelukkig hoeven zij zich niet neer te leggen bij het credo ‘Leer er maar mee leven’. Je kunt leren omgaan met pijn. Door gebruik te maken van nieuwe therapieen (zoals Pain Reprocessing Therapy), kunnen klachten verminderen. In sommige gevallen kan de pijn zelfs helemaal verdwijnen.
Wil je meer weten? Kijk dan op www.depijnvoorbij.nl. Hier vind je veel informatie, ervaringen van anderen en tips voor herstel.
Bron: Contactblad Lynch Polyposis, maart 2025