Kunnen we met vaccinatie zorgen dat kanker niet ontstaat? Prof. Dr. Jolanda de Vries, hoofd van de afdeling Medical BioSciences van het Radboud UMC, vertelt over haar onderzoek naar dendritische celvaccinatie (DC-vaccinatie) en hoe deze baanbrekende techniek kan bijdragen aan kankerpreventie. Haar onderzoek richt zich op DC-vaccinatie bij het Lynch-syndroom. In andere landen (VS en Japan) wordt ook onderzoek gedaan naar dit type vaccinatie bij FAP (Familiaire Adenomateuze Polyposis). Het behandelprincipe is namelijk vergelijkbaar bij beide aandoeningen.

Het Lynch-syndroom verhoogt het risico op verschillende soorten kanker. De oorzaak ligt in een defect in het DNA mismatch repair-systeem, waardoor mutaties ontstaan die kunnen leiden tot abnormale cellen. Als deze cellen zich vermenigvuldigen, kan dit uiteindelijk kanker veroorzaken.

Stel je voor: Wat als we konden ingrijpen vóórdat deze mutaties uitgroeien tot kanker? DC-vaccinatie biedt deze kans door het immuunsysteem te leren om afwijkende cellen op te sporen en te vernietigen.

Hoe werkt DC-vaccinatie?

Ons immuunsysteem herkent lichaamsvreemde stoffen met behulp van dendritische cellen. Deze cellen signaleren de aanwezigheid van afwijkende eiwitten en sturen T-cellen – ook wel killer cellen genoemd – om deze te vernietigen. Vervolgens onthouden zogenaamde Memory T-cellen deze foutieve eiwitten, zodat ze in de toekomst sneller kunnen reageren.

Bij DC-vaccinatie worden dendritische cellen buiten het lichaam ‘getraind’ met de afwijkende eiwitten (neopeptiden). Daarna worden ze teruggeplaatst in het lichaam om een gerichte immuunreactie te activeren.

Resultaten uit het onderzoek

In 2008 startte De Vries een baanbrekende studie bij het Radboud UMC. Hierbij volgde ze 23 deelnemers met het Lynch-syndroom, waaronder dragers van Lynch en mensen die een tumor hadden laten verwijderen.

De resultaten zijn veelbelovend:

  • Veiligheid: Bij 22 van de 23 deelnemers traden geen ernstige bijwerkingen op.
  • Immuunrespons: Bij 40% van de deelnemers werd een immuunreactie gemeten.
  • Preventie: Bij deelnemers waarbij de T-cellen succesvol werden geactiveerd, heeft zich gedurende 10 jaar geen kanker ontwikkeld.

Toekomstperspectieven

Hoewel de resultaten hoopgevend zijn, is vervolgonderzoek nodig om de effectiviteit verder te vergroten. Belangrijke stappen die voor ons liggen zijn:

  • Het verbeteren van de selectie van neopeptiden om een hogere immuunrespons te bereiken.
  • Het opstarten van grotere vervolgstudies om de langetermijnresultaten te bevestigen.
  • Het delen van bevindingen en het verkrijgen van feedback van internationale onderzoekers.

Samen verder bouwen aan de toekomst

DC-vaccinatie markeert een belangrijke doorbraak in kankerpreventie voor mensen met het Lynch-syndroom. De weg naar bredere toepassing is lang, maar met de steun van de medische gemeenschap en investeringen in onderzoek is een toekomst waarin kanker wordt voorkomen een stap dichterbij.

Bekijk meer over dit onderzoek in de video van Prof. Dr. Jolanda de Vries, die is opgenomen tijdens haar lezing op onze contactdag in november 2024.

Bron: Contactblad Stichting Lynch Polyposis december 2024